- Faşizm
- Giriş
- Faşist mədəniyyətin mənşələri
- Sparta
- Faşizmin din qarşısında geri çəkilməsi
- Neo-bütpərəstlik
- Darvinizmin faşizmə yaratdığı zəmin
- Fridrix Nitsşe
- Frensis Qalton
Faşizm
Faşizm 20-ci əsrdə meydana gəlmiş və yayılmış bir ideologiya kimi tanınır. I Dünya müharibəsindən dərhal sonra dünyada sürətlə yayılmış, Almaniya və İtaliya başda olmaqla Yunanistan, İspaniya və Yaponiya kimi ölkələrdə faşist rəhbərliklər hakimiyyəti ələ keçirmişlər. Bu ölkələrdə yaşayan insanlar faşist rəhbərliklərin təzyiq və zorakılıq tərəfdarı hakimiyyətləri üzündən çox böyük əzablar çəkmiş və qeyri-insani vəhşiliklərə məruz qalmışlar.
Giriş
Faşizm 1919-ci ildən sonra ilk növbədə İtaliyada və daha sonra müxtəlif Avropa ölkələrində, I Dünya müharibəsinin özüylə gətirdiyi siyasi və ictimai dəyişikliklərə reaksiya olaraq meydana gələn repressiv siyasi bir hərəkətdir. Adı isə qədim Romada hakimiyyəti təmsil edən bir baltanın ətrafına bağlanmış bir dəstə çubuq mənasını verən Latınca "Fascism" sözündən gəlir.
Faşist mədəniyyətin mənşələri
Faşizm Avropa qaynaqlı bir ideologiyadır. 19-cu əsrdə bəzi Avropalı mütəfəkkirlər tərəfindən faşizmin təməlləri atılmış və 20-ci əsrdə də İtaliya, Almaniya kimi Avropa ölkələrində tətbiq olunmuşdur. Faşizmi mənimsəyən və tətbiq edən digər nümunələr də, bu ideologiyanı Avropadan "idxal" etmişlər. Buna görə də faşizmin mənşəyini araşdırmaq üçün, Avropa tarixinə baxmaq zəruridir.
Bütün faşistlərin tipik modeli: Sparta
E.ə. 8-ci əsrə yaxın Lukurgus adlı biri tərəfindən hərbi bir dövlət olaraq qurulduğu məlum olan Sparta, sözün əsl mənasında bir döyüş və şiddət dövləti idi. Spartada qatı bir təhsil sistemi qurulmuşdu. Buna görə də dövlət insandan daha çox əhəmiyyətli idi. Buna görə də insanların həyatı, dövlətə faydalı olub olmayacaqları meyarına görə təyin olunurdu.
Faşizmin din qarşısında geri çəkilməsi
Avropaya hakim olan faşist-bütpərəst mədəniyyət 2-ci və 3-cü əsrlərdə xristianlığın əvvəlcə Romaya sonra da bütün Avropaya yayılmasıyla birlikdə mərhələli şəkildə ortadan qalxdı. Xristianlıq nə qədər ki, əhəmiyyətli təhriflərə məruz qalsa da, hz. İsanın insanlara təbliğ etdiyi haqq dinin əsas əxlaqi xüsusiyyətlərini Avropa cəmiyyətlərinə daşıdı.
Faşizmin meydana gəlməsi və neo-bütpərəstlik
Avropadakı bütpərəst mədəniyyətin xristianlıq tərəfindən basdırılmasına baxmayaraq yox olmamışdır. Müxtəlif təlimlərlə, bəzi təriqətlərlə, masonluq kimi gizli təşkilatlarla yaşamağa davam etmiş və Avropa tarixinin 16-cı və 17-ci əsrlərində yenidən diqqətə çarpan bir şəkildə ortaya çıxmışdır.
Darvinizmin faşizmə yaratdığı zəmin
Şumer və yunan bütpərəstlərindən miras qalan "Təkamül" əfsanəsi, Çarlz Darvinin 1859-cu ildə nəşr olunan Növlərin Mənşəyi adlı kitabıyla Qərb dünyasının gündəminə gəldi.
Vəhşiliyi tərifləyən xəstə beyin: Fridrix Nitsşe
Darvinizmin gətirdiyi neo-bütpərəst anlayışını mənimsəyən, şərh edən və bu yolla faşizmin təməllərini quran çox əhəmiyyətli bir 19-cu əsr mütəfəkkiri daha vardır: Alman filosofu Fridrix Nitsşe. Nitsşe 1844-cü ildə Leypsiq yaxınlığındakı bir alman kəndində anadan olmuş və gənc yaşında yunan dilini öyrənərək yunan mədəniyyətinə maraq göstərmişdir.
Yevgenika cinayətlərinin banisi: Frensis Qalton
20-ci əsr faşizminin təməllərini quran başqa bir əhəmiyyətli 19-cu əsr ideoloqu, "yevgenika" nəzəriyyəsinin banisi olaraq tanınan Frensis Qaltondur. Yevgenika anlayışından əvvəlki səhifələrdə bəhs etmişdik. İnsanları bir heyvan növü kimi görən, bundan ötrü də heyvanlar üçün olan qaydaları insanlara tətbiq edən bir zehniyyətin məhsulu olan yevgenika ...
